ปฏิจจสมุปบาท
อิธ ภิกฺขเว อริยสาวโก
ปฏิจฺจสมุปฺปาทญฺเญว สาธุกํโยนิโส มนสิกโรติ
ภิกษุทั้งหลาย !
อริยสาวกในธรรมวินัยนี้
ย่อมกระทำไว้ในใจโดยแยบคายเป็นอย่างดี
ซึ่ง ปฏิจจสมุปบาท นั่นเทียว ดังนี้ว่าอิมสฺมึ สติ อิทํ โหติ
เมื่อสิ่งนี้มี สิ่งนี้ย่อมมีอิมสฺสุปฺปาทา อิทํ อุปฺปชฺชติ
เพราะความเกิดขึ้นแห่งสิ่งนี้ สิ่งนี้จึงเกิดขึ้นอิมสฺมึ อสติ อิทํ น โหติ
เมื่อสิ่งนี้ไม่มี สิ่งนี้ย่อมไม่มีอิมสฺส นิโรธา อิทํ นิรุชฺฌติ
เพราะความดับไปแห่งสิ่งนี้ สิ่งนี้จึงดับไป
ยะทิทัง
ได้แก่สิ่งเหล่านี้ คืออวิชฺชาปจฺจยา ภิกฺขเว สงฺขารา
เพราะมีอวิชชาเป็นปัจจัย
จึงมีสังขารทั้งหลายสงฺขารปจฺจยา วิญฺญาณํ
เพราะมีสังขารเป็นปัจจัย
จึงมีวิญญาณวิญฺญาณปจฺจยา นามรูปํ
เพราะมีวิญญาณเป็นปัจจัย
จึงมีนามรูปนามรูปปจฺจยา สฬายตนํ
เพราะมีนามรูปเป็นปัจจัย
จึงมีสฬายตนะสฬายตนปจฺจยา ผสฺโส
เพราะมีสฬายตนะเป็นปัจจัย
จึงมีผัสสะผสฺสปจฺจยา เวทนา
เพราะมีผัสสะเป็นปัจจัย
จึงมีเวทนาเวทนาปจฺจยา ตณฺหา
เพราะมีเวทนาเป็นปัจจัย
จึงมีตัณหาตณฺหาปจฺจยา อุปาทานํ
เพราะมีตัณหาเป็นปัจจัย
จึงมีอุปาทานอุปาทานปจฺจยา ภโว
เพราะมีอุปาทานเป็นปัจจัย
จึงมีภพภวปจฺจยา ชาติ
เพราะมีภพเป็นปัจจัย
จึงมีชาติชาติปจฺจยา ชรามรณํ
โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา สมฺภวนฺติ
เพราะมีชาติเป็นปัจจัย
ชรา มรณะ โสกะ ปริเทวะ ทุกขะ โทมนัส
อุปายาสะทั้งหลาย จึงเกิดขึ้นครบถ้วนเอวเมตสฺส เกวลสฺส ทุกฺขกฺขนฺธสฺส สมุทโย โหติ
ความเกิดขึ้นพร้อมแห่งกองทุกข์ทั้งสิ้นนี้
ย่อมมีด้วยอาการอย่างนี้
อวิชฺชาย เตฺวว อเสสวิราคนิโรธา สงฺขารนิโรโธ
เพราะความจางคลายดับไป
โดยไม่เหลือแห่งอวิชชานั้นนั่นเทียว
จึงมีความดับแห่งสังขารสงฺขารนิโรธา วิญฺญาณนิโรโธ
เพราะมีความดับแห่งสังขาร
จึงมีความดับแห่งวิญญาณวิญฺญาณนิโรธา นามรูปนิโรโธ
เพราะมีความดับแห่งวิญญาณ
จึงมีความดับแห่งนามรูปนามรูปนิโรธา สฬายตนนิโรโธ
เพราะมีความดับแห่งนามรูป
จึงมีความดับแห่งสฬายตนะสฬายตนนิโรธา ผสฺสนิโรโธ
เพราะมีความดับแห่งสฬายตนะ
จึงมีความดับแห่งผัสสะผสฺสนิโรธา เวทนานิโรโธ
เพราะมีความดับแห่งผัสสะ
จึงมีความดับแห่งเวทนาเวทนานิโรธา ตณฺหานิโรโธ
เพราะมีความดับแห่งเวทนา
จึงมีความดับแห่งตัณหาตณฺหานิโรธา อุปาทานนิโรโธ
เพราะมีความดับแห่งตัณหา
จึงมีความดับแห่งอุปาทานอุปาทานนิโรธา ภวนิโรโธ
เพราะมีความดับแห่งอุปาทาน
จึงมีความดับแห่งภพภวนิโรธา ชาตินิโรโธ
เพราะมีความดับแห่งภพ
จึงมีความดับแห่งชาติชาตินิโรธา ชรามรณํ
โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา นิรุชฺฌนฺติ
เพราะมีความดับแห่งชาตินั่นแล
ชรา มรณะ โสกะ ปริเทวะ ทุกขะ โทมนัส
อุปายาสะทั้งหลาย จึงดับสิ้นเอวเมตสฺส เกวลสฺส ทุกฺขกฺขนฺธสฺส นิโรโธ โหตีติ
ความดับลงแห่งกองทุกข์ทั้งสิ้นนี้
ย่อมมีด้วยอาการอย่างนี้ ดังนี้
( บาลี – นิทาน. สํ. ๑๖/๘๕-๘๖/๑๕๙ )
เทียบเคียงพระไตรปิฎกบาลีสยามรัฐ กดที่นี้