อริยสัจสี่ - ปฏิจจสมุปบาท
ภิกษุทั้งหลาย !
ทุกขอริยสัจ เป็นอย่างไรเล่า ?แม้ความเกิดก็เป็นทุกข์
แม้ความแก่ก็เป็นทุกข์
แม้ความตายก็เป็นทุกข์
แม้โสกะ ปริเทวะ ทุกขะ โทมนัส
อุปายาสะทั้งหลายก็เป็นทุกข์การประสบกับสิ่งไม่เป็นที่รัก
ก็เป็นทุกข์ความพลัดพรากจากสิ่งเป็นที่รัก
ก็เป็นทุกข์ปรารถนาสิ่งใดแล้วไม่ได้สิ่งนั้นนั่น
ก็เป็นทุกข์กล่าวโดยย่อ
ปัญจุปาทานักขันธ์ทั้งหลาย เป็นทุกข์ภิกษุทั้งหลาย !
นี้เรากล่าวว่า ทุกขอริยสัจ
ภิกษุทั้งหลาย !
ทุกขสมุทยอริยสัจ เป็นอย่างไรเล่า ?เพราะมีอวิชชาเป็นปัจจัย
จึงมีสังขารทั้งหลายเพราะมีสังขารเป็นปัจจัย
จึงมีวิญญาณเพราะมีวิญญาณเป็นปัจจัย
จึงมีนามรูปเพราะมีนามรูปเป็นปัจจัย
จึงมีสฬายตนะเพราะมีสฬายตนะเป็นปัจจัย
จึงมีผัสสะเพราะมีผัสสะเป็นปัจจัย
จึงมีเวทนาเพราะมีเวทนาเป็นปัจจัย
จึงมีตัณหาเพราะมีตัณหาเป็นปัจจัย
จึงมีอุปาทานเพราะมีอุปาทานเป็นปัจจัย
จึงมีภพเพราะมีภพเป็นปัจจัย
จึงมีชาติเพราะมีชาติเป็นปัจจัย
ชรา มรณะ โสกะ ปริเทวะ ทุกขะ โทมนัส
อุปายาสะทั้งหลาย จึงเกิดขึ้นครบถ้วนความเกิดขึ้นพร้อมแห่งกองทุกข์ทั้งสิ้นนี้
ย่อมมีด้วยอาการอย่างนี้ภิกษุทั้งหลาย !
นี้เรากล่าวว่า ทุกขสมุทยอริยสัจ
ภิกษุทั้งหลาย !
ทุกขนิโรธอริยสัจ เป็นอย่างไรเล่า ?เพราะความจางคลายดับไป
โดยไม่เหลือแห่งอวิชชานั้นนั่นเทียว
จึงมีความดับแห่งสังขารเพราะมีความดับแห่งสังขาร
จึงมีความดับแห่งวิญญาณเพราะมีความดับแห่งวิญญาณ
จึงมีความดับแห่งนามรูปเพราะมีความดับแห่งนามรูป
จึงมีความดับแห่งสฬายตนะเพราะมีความดับแห่งสฬายตนะ
จึงมีความดับแห่งผัสสะเพราะมีความดับแห่งผัสสะ
จึงมีความดับแห่งเวทนาเพราะมีความดับแห่งเวทนา
จึงมีความดับแห่งตัณหาเพราะมีความดับแห่งตัณหา
จึงมีความดับแห่งอุปาทานเพราะมีความดับแห่งอุปาทาน
จึงมีความดับแห่งภพเพราะมีความดับแห่งภพ
จึงมีความดับแห่งชาติเพราะมีความดับแห่งชาตินั่นแล
ชรา มรณะ โสกะ ปริเทวะ ทุกขะ โทมนัส
อุปายาสะทั้งหลาย จึงดับสิ้นความดับลงแห่งกองทุกข์ทั้งสิ้นนี้
ย่อมมีด้วยอาการอย่างนี้ภิกษุทั้งหลาย !
นี้เรากล่าวว่า ทุกขนิโรธอริยสัจ
ภิกษุทั้งหลาย !
ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทาอริยสัจ
เป็นอย่างไรเล่า ?มรรคอันประเสริฐ
ประกอบด้วยองค์แปดประการนี้นั่นเอง กล่าวคือ( ความเห็นชอบ )
สัมมาทิฏฐิ( ความดำริชอบ )
สัมมาสังกัปปะ( การพูดจาชอบ )
สัมมาวาจา( การงานชอบ )
สัมมากัมมันตะ( การเลี้ยงชีพชอบ )
สัมมาอาชีวะ( ความเพียรชอบ )
สัมมาวายามะ( ความระลึกชอบ )
สัมมาสติ( ความตั้งใจมั่นชอบ )
สัมมาสมาธิภิกษุทั้งหลาย !
นี้เรากล่าวว่า ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทาอริยสัจ
ภิกษุทั้งหลาย !
ธรรมอันเราแสดงแล้ว ว่าเหล่านี้ คืออริยสัจทั้งหลายสี่ประการ ดังนี้
เป็นธรรมอันสมณพราหมณ์ผู้รู้ทั้งหลาย
ข่มขี่ไม่ได้ ทำให้เศร้าหมองไม่ได้
ติเตียนไม่ได้ คัดง้างไม่ได้ ดังนี้อันใด อันเรากล่าวแล้วข้อนั้น
เรากล่าวหมายถึงข้อความนี้ ดังนี้
( บาลี – เอก.-ทุก.-ติก. อํ. ๒๐/๒๒๒-๒๒๘/๕๐๑ )
เทียบเคียงพระไตรปิฎกบาลีสยามรัฐ กดที่นี้