ลักษณะของผู้ตั้งจิต
ในกายคตาสติ
ภิกษุทั้งหลาย
เปรียบเหมือนบุรุษจับสัตว์ ๖ ชนิด
ซึ่งมีวิสัยต่างกัน มีโคจรต่างกัน คือพึงจับงู จระเข้ นก
สุนัขบ้าน สุนัขจิ้งจอก ลิง
แล้วผูกด้วยเชือกอันเหนียวแน่นครั้นแล้ว
พึงผูกไว้ที่หลักหรือที่เสาอันมั่นคง
ทีนั้นแล สัตว์ ๖ ชนิดเหล่านั้น
ซึ่งมีวิสัยต่างกัน มีโคจรต่างกัน
พึงดึงมาสู่โคจรและวิสัยของตน ๆ คืองูพึงดึงมาด้วยคิดว่า
เราจักเข้าไปสู่จอมปลวกจระเข้พึงดึงมาด้วยคิดว่า
เราจักลงแม่น้ำนกพึงดึงมาด้วยคิดว่า
เราจักบินขึ้นสู่อากาศสุนัขบ้านพึงดึงมาด้วยคิดว่า
เราจักเข้าไปบ้านสุนัขจิ้งจอกพึงดึงมาด้วยคิดว่า
เราจักเข้าสู่ป่าช้าลิงพึงดึงมาด้วยคิดว่า
เราจักเข้าไปสู่ป่า…
ภิกษุทั้งหลาย
เมื่อใดแล สัตว์ ๖ ชนิดเหล่านั้น
ต่างก็จะไปตามวิสัยของตน ๆ พึงลำบากเมื่อนั้น สัตว์เหล่านั้นพึงยืนแนบ
นั่งแนบ นอนแนบหลักหรือเสานั้นเอง
แม้ฉันใดภิกษุทั้งหลาย
ภิกษุรูปใดรูปหนึ่ง อบรม
กระทำให้มากซึ่งกายคตาสติ
ก็ฉันนั้นเหมือนกันตาย่อมไม่ฉุดภิกษุนั้น
ไปในรูปอันเป็นที่พอใจ
รูปอันไม่เป็นที่พอใจ ย่อมไม่เป็นของปฏิกูลหูย่อมไม่ฉุดภิกษุนั้น
ไปในเสียงอันเป็นที่พอใจ
เสียงอันไม่เป็นที่พอใจ ย่อมไม่เป็นของปฏิกูลจมูกย่อมไม่ฉุดภิกษุนั้น
ไปในกลิ่นอันเป็นที่พอใจ
กลิ่นอันไม่เป็นที่พอใจ ย่อมไม่เป็นของปฏิกูลลิ้นย่อมไม่ฉุดภิกษุนั้น
ไปในรสอันเป็นที่พอใจ
รสอันไม่เป็นที่พอใจ ย่อมไม่เป็นของปฏิกูลกายย่อมไม่ฉุดภิกษุนั้น
ไปในโผฏฐัพพะอันเป็นที่พอใจ
โผฏฐัพพะอันไม่เป็นที่พอใจ ย่อมไม่เป็นของปฏิกูลใจย่อมไม่ฉุดภิกษุนั้น
ไปในธรรมอันเป็นที่พอใจ
ธรรมอันไม่เป็นที่พอใจ ย่อมไม่เป็นของปฏิกูล…
ภิกษุทั้งหลาย
ความสำรวม ( สังวร )
ย่อมมีด้วยอาการอย่างนี้แล
ภิกษุทั้งหลาย
คำว่าหลักหรือเสาอันมั่นคงนั้น
เป็นชื่อของกายคตาสติเพราะเหตุนั้นแล
เธอทั้งหลายพึงศึกษาอย่างนี้ว่ากายคตาสติ
เราทั้งหลายจักอบรม
กระทำให้มาก
กระทำให้เป็นดังยาน
กระทำให้เป็นที่ตั้ง
ให้มั่นคง สั่งสมแล้ว ปรารภดีแล้วภิกษุทั้งหลาย
เธอทั้งหลายพึงศึกษาอย่างนี้แล
( บาลี – สฬา. สํ. ๑๘/๒๔๘-๒๔๙/๓๕๐ )
เทียบเคียงพระไตรปิฎกบาลีสยามรัฐ กดที่นี้