เห็นอัสสาทะ เห็นอาทีนวะ
ในธรรมอันเป็นที่ตั้งแห่งสัญโญชน์
พระผู้มีพระภาคประทับอยู่ ณ พระเชตวัน
อารามของอนาถบิณฑิกเศรษฐี
เขตพระนครสาวัตถี ณ ที่นั้นแลพระผู้มีพระภาคได้ตรัสว่า
ภิกษุทั้งหลาย
เมื่อภิกษุพิจารณาเห็น
โดยความเป็นของน่าพอใจเนือง ๆ
ในธรรมทั้งหลายอันเป็นที่ตั้งแห่งสัญโญชน์อยู่
ตัณหาย่อมเจริญเพราะตัณหาเป็นปัจจัย จึงมีอุปาทาน
เพราะอุปาทานเป็นปัจจัย จึงมีภพ
เพราะภพเป็นปัจจัย จึงมีชาติ
เพราะชาติเป็นปัจจัย ชรามรณะ
โสกะปริเทวะ ทุกขโทมนัส
และอุปายาสทั้งหลายจึงเกิดขึ้นครบถ้วนความเกิดขึ้นพร้อมแห่งกองทุกข์ทั้งสิ้นนี้
ย่อมมีด้วยอาการอย่างนี้…
ภิกษุทั้งหลาย
เปรียบเหมือนประทีปน้ำมัน
พึงลุกอยู่ได้เพราะอาศัยน้ำมันและไส้
บุรุษพึงเติมน้ำมันและเปลี่ยนไส้ใหม่
อยู่ตลอดเวลาที่ควรเติมควรเปลี่ยนในทุกระยะ ๆเมื่อเป็นอย่างนี้ ประทีปน้ำมัน
ซึ่งมีอาหารอย่างนั้น มีเชื้ออย่างนั้น
ก็พึงลุกโพลงอยู่ได้ตลอดกาลนานภิกษุทั้งหลาย
ฉันใดก็ฉันนั้น
เมื่อภิกษุพิจารณาเห็น
โดยความเป็นของน่าพอใจเนือง ๆ
ในธรรมทั้งหลายอันเป็นที่ตั้งแห่งสัญโญชน์อยู่
ตัณหาย่อมเจริญเพราะตัณหาเป็นปัจจัย จึงมีอุปาทาน
เพราะอุปาทานเป็นปัจจัย จึงมีภพ
เพราะภพเป็นปัจจัย จึงมีชาติ
เพราะชาติเป็นปัจจัย ชรามรณะ
โสกะปริเทวะ ทุกขโทมนัส
และอุปายาสทั้งหลายจึงเกิดขึ้นครบถ้วนความเกิดขึ้นพร้อมแห่งกองทุกข์ทั้งสิ้นนี้
ย่อมมีด้วยอาการอย่างนี้
ภิกษุทั้งหลาย
เมื่อภิกษุพิจารณาเห็น
โดยความเป็นโทษเนือง ๆ
ในธรรมทั้งหลายอันเป็นที่ตั้งแห่งสัญโญชน์อยู่
ตัณหาย่อมดับเพราะความดับแห่งตัณหา
จึงมีความดับแห่งอุปาทานเพราะความดับแห่งอุปาทาน
จึงมีความดับแห่งภพเพราะความดับแห่งภพ
จึงมีความดับแห่งชาติเพราะความดับแห่งชาตินั่นแล
ชรามรณะ โสกะปริเทวะ ทุกขโทมนัส
และอุปายาสทั้งหลายจึงดับสิ้นความดับลงแห่งกองทุกข์ทั้งสิ้นนี้
ย่อมมีด้วยอาการอย่างนี้…
ภิกษุทั้งหลาย
เปรียบเหมือนประทีปน้ำมัน
พึงลุกอยู่ได้เพราะอาศัยน้ำมันและไส้
บุรุษไม่พึงเติมน้ำมันและไม่เปลี่ยนไส้ใหม่
ตลอดเวลาที่ควรเติมควรเปลี่ยนในทุกระยะ ๆเมื่อเป็นอย่างนี้ ประทีปน้ำมันนั้น
เพราะหมดอาหาร เพราะสิ้นเชื้อเก่า
ก็เป็นประทีปน้ำมันที่หมดเชื้อแล้วดับไปภิกษุทั้งหลาย
ฉันใดก็ฉันนั้น
เมื่อภิกษุพิจารณาเห็น
โดยความเป็นโทษเนือง ๆ
ในธรรมทั้งหลายอันเป็นที่ตั้งแห่งสัญโญชน์อยู่
ตัณหาย่อมดับเพราะความดับแห่งตัณหา
จึงมีความดับแห่งอุปาทานเพราะความดับแห่งอุปาทาน
จึงมีความดับแห่งภพเพราะความดับแห่งภพ
จึงมีความดับแห่งชาติเพราะความดับแห่งชาตินั่นแล
ชรามรณะ โสกะปริเทวะ ทุกขโทมนัส
และอุปายาสทั้งหลายจึงดับสิ้นความดับลงแห่งกองทุกข์ทั้งสิ้นนี้
ย่อมมีด้วยอาการอย่างนี้
( บาลี – นิทาน. สํ. ๑๖/๑๐๓-๑๐๔/๒๐๐-๒๐๓ )
เทียบเคียงพระไตรปิฎกบาลีสยามรัฐ กดที่นี้