เหตุให้มนุษย์เกิดมาแตกต่างกัน
ข้าแต่พระโคดมผู้เจริญ !
อะไรหนอเป็นเหตุ เป็นปัจจัย
ให้พวกมนุษย์ที่เกิดเป็นมนุษย์อยู่
ปรากฏความเลวและความประณีต คือมนุษย์ทั้งหลายย่อมปรากฏ
มีอายุสั้น มีอายุยืน
มีโรคมาก มีโรคน้อย
มีผิวพรรณทราม มีผิวพรรณงาม
มีศักดาน้อย มีศักดามาก
มีโภคะน้อย มีโภคะมาก
เกิดในสกุลต่ำ เกิดในสกุลสูง ไร้ปัญญา มีปัญญามาณพ !
สัตว์ทั้งหลายมีกรรมเป็นของตน
เป็นทายาทแห่งกรรม
มีกรรมเป็นกำเนิด
มีกรรมเป็นเผ่าพันธุ์
มีกรรมเป็นที่พึ่งอาศัย
กรรมย่อมจำแนกสัตว์ให้เลวและประณีตได้ข้าพระองค์ย่อมไม่ทราบเนื้อความโดยพิสดาร
ของอุเทศที่พระโคดมผู้เจริญตรัสโดยย่อ
มิได้จำแนกเนื้อความโดยพิสดารนี้ได้ขอพระโคดมผู้เจริญ !
ได้โปรดแสดงธรรมแก่ข้าพระองค์
โดยประการที่ข้าพระองค์
จะพึงทราบเนื้อความแห่งอุเทศนี้โดยพิสดารด้วยเถิดมาณพ !
ถ้าอย่างนั้นท่านจงฟัง จงใส่ใจให้ดีเราจักกล่าว
มาณพ !
บุคคลบางคนในโลกนี้จะเป็นสตรีก็ตาม บุรุษก็ตาม
เป็นผู้มักทำชีวิตสัตว์ให้ตกล่วง
เป็นคนเหี้ยมโหด มีมือเปื้อนเลือด
หมกมุ่นในการประหัตประหาร
ไม่เอ็นดูในเหล่าสัตว์มีชีวิตเพราะกรรมนั้น
อันเขาให้พรั่งพร้อม สมาทานไว้อย่างนี้
เมื่อตายไปจะเข้าถึงอบาย ทุคติ วินิบาต นรกหากตายไปไม่เข้าถึงอบาย ทุคติ วินิบาต นรก
ถ้ามาเป็นมนุษย์ เกิด ณ ที่ใด ๆ ในภายหลังจะเป็นคนมีอายุสั้น
…
มาณพ !
ปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความมีอายุสั้นนี้ คือเป็นผู้มักทำชีวิตสัตว์ให้ตกล่วง
เป็นคนเหี้ยมโหด มีมือเปื้อนเลือด
หมกมุ่นในการประหัตประหาร
ไม่เอ็นดูในเหล่าสัตว์มีชีวิต
มาณพ !
บุคคลบางคนในโลกนี้จะเป็นสตรีก็ตาม บุรุษก็ตาม
ละปาณาติบาตแล้ว เป็นผู้เว้นขาดจากปาณาติบาต
วางท่อนไม้ วางศัสตราได้ มีความละอาย
ถึงความเอ็นดูกรุณาเกื้อกูลแก่สัตว์ทั้งหลายอยู่เพราะกรรมนั้น
อันเขาให้พรั่งพร้อม สมาทานไว้อย่างนี้
เมื่อตายไปจะเข้าถึงสุคติโลกสวรรค์หากตายไปไม่เข้าถึงสุคติโลกสวรรค์
ถ้ามาเป็นมนุษย์ เกิด ณ ที่ใด ๆ ในภายหลังจะเป็นคนมีอายุยืน
…
มาณพ !
ปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความมีอายุยืนนี้ คือละปาณาติบาตแล้ว เป็นผู้เว้นขาดจากปาณาติบาต
วางท่อนไม้ วางศัสตราได้ มีความละอาย
ถึงความเอ็นดูกรุณาเกื้อกูลแก่สัตว์ทั้งหลายอยู่
มาณพ !
บุคคลบางคนในโลกนี้จะเป็นสตรีก็ตาม บุรุษก็ตาม
เป็นผู้มีปกติเบียดเบียนสัตว์ด้วยฝ่ามือ
หรือก้อนดิน หรือท่อนไม้ หรือศัสตราเพราะกรรมนั้น
อันเขาให้พรั่งพร้อม สมาทานไว้อย่างนี้
เมื่อตายไปจะเข้าถึงอบาย ทุคติ วินิบาต นรกหากตายไปไม่เข้าถึงอบาย ทุคติ วินิบาต นรก
ถ้ามาเป็นมนุษย์ เกิด ณ ที่ใด ๆ ในภายหลังจะเป็นคนมีโรคมาก
…
มาณพ !
ปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความมีโรคมากนี้ คือเป็นผู้มีปกติเบียดเบียนสัตว์ด้วยฝ่ามือ
หรือก้อนดิน หรือท่อนไม้ หรือศัสตรา
มาณพ !
บุคคลบางคนในโลกนี้จะเป็นสตรีก็ตาม บุรุษก็ตาม
เป็นผู้มีปกติไม่เบียดเบียนสัตว์ด้วยฝ่ามือ
หรือก้อนดิน หรือท่อนไม้ หรือศัสตราเพราะกรรมนั้น
อันเขาให้พรั่งพร้อม สมาทานไว้อย่างนี้
เมื่อตายไปจะเข้าถึงสุคติโลกสวรรค์หากตายไปไม่เข้าถึงสุคติโลกสวรรค์
ถ้ามาเป็นมนุษย์ เกิด ณ ที่ใด ๆ ในภายหลังจะเป็นคนมีโรคน้อย
…
มาณพ !
ปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความมีโรคน้อยนี้ คือเป็นผู้มีปกติไม่เบียดเบียนสัตว์ด้วยฝ่ามือ
หรือก้อนดิน หรือท่อนไม้ หรือศัสตรา
มาณพ !
บุคคลบางคนในโลกนี้จะเป็นสตรีก็ตาม บุรุษก็ตาม
เป็นคนมักโกรธ มากด้วยความแค้นเคือง
ถูกเขาว่าเล็กน้อยก็ขัดใจ
โกรธเคือง พยาบาท มาดร้าย
ทำความโกรธ ความร้าย
และความขึ้งเคียดให้ปรากฏเพราะกรรมนั้น
อันเขาให้พรั่งพร้อม สมาทานไว้อย่างนี้
เมื่อตายไปจะเข้าถึงอบาย ทุคติ วินิบาต นรกหากตายไปไม่เข้าถึงอบาย ทุคติ วินิบาต นรก
ถ้ามาเป็นมนุษย์เกิด ณ ที่ใด ๆ ในภายหลังจะเป็นคนมีผิวพรรณทราม
…
มาณพ !
ปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความมีผิวพรรณทรามนี้ คือเป็นคนมักโกรธ มากด้วยความแค้นเคือง
ถูกเขาว่าเล็กน้อยก็ขัดใจ
โกรธเคือง พยาบาท มาดร้าย
ทำความโกรธ ความร้าย
และความขึ้งเคียดให้ปรากฏ
มาณพ !
บุคคลบางคนในโลกนี้จะเป็นสตรีก็ตาม บุรุษก็ตาม
เป็นคนไม่มักโกรธ ไม่มากด้วยความแค้นเคือง
ถูกเขาว่ามากก็ไม่ขัดใจ
ไม่โกรธเคือง ไม่พยาบาท ไม่มาดร้าย
ไม่ทำความโกรธ ความร้าย
และความขึ้งเคียดให้ปรากฏเพราะกรรมนั้น
อันเขาให้พรั่งพร้อม สมาทานไว้อย่างนี้
เมื่อตายไปจะเข้าถึงสุคติโลกสวรรค์หากตายไปไม่เข้าถึงสุคติโลกสวรรค์
ถ้ามาเป็นมนุษย์เกิด ณ ที่ใด ๆ ในภายหลังจะเป็นคนมีผิวพรรณงาม
…
มาณพ !
ปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความมีผิวพรรณงามนี้ คือเป็นคนไม่มักโกรธ ไม่มากด้วยความแค้นเคือง
ถูกเขาว่ามากก็ไม่ขัดใจ
ไม่โกรธเคือง ไม่พยาบาท ไม่มาดร้าย
ไม่ทำความโกรธ ความร้าย
และความขึ้งเคียดให้ปรากฏ
มาณพ !
บุคคลบางคนในโลกนี้จะเป็นสตรีก็ตาม บุรุษก็ตาม
มีใจริษยา ย่อมริษยา มุ่งร้าย
ผูกใจอิจฉาในลาภสักการะ ความเคารพ
ความนับถือ การไหว้และการบูชาของคนอื่นเพราะกรรมนั้น
อันเขาให้พรั่งพร้อม สมาทานไว้อย่างนี้
เมื่อตายไปจะเข้าถึงอบาย ทุคติ วินิบาต นรกหากตายไปไม่เข้าถึงอบาย ทุคติ วินิบาต นรก
ถ้ามาเป็นมนุษย์เกิด ณ ที่ใด ๆ ในภายหลังจะเป็นคนมีศักดาน้อย
…
มาณพ !
ปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความมีศักดาน้อยนี้ คือมีใจริษยา ย่อมริษยา มุ่งร้าย
ผูกใจอิจฉาในลาภสักการะ ความเคารพ
ความนับถือ การไหว้และการบูชาของคนอื่น
มาณพ !
บุคคลบางคนในโลกนี้จะเป็นสตรีก็ตาม บุรุษก็ตาม
เป็นผู้มีใจไม่ริษยา ย่อมไม่ริษยา ไม่มุ่งร้าย
ไม่ผูกใจอิจฉาในลาภสักการะ ความเคารพ
ความนับถือ การไหว้และการบูชาของคนอื่นเพราะกรรมนั้น
อันเขาให้พรั่งพร้อม สมาทานไว้อย่างนี้
เมื่อตายไปจะเข้าถึงสุคติโลกสวรรค์หากตายไปไม่เข้าถึงสุคติโลกสวรรค์
ถ้ามาเป็นมนุษย์เกิด ณ ที่ใด ๆ ในภายหลังจะเป็นคนมีศักดามาก
…
มาณพ !
ปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความมีศักดามากนี้ คือมีใจไม่ริษยา ย่อมไม่ริษยา ไม่มุ่งร้าย
ไม่ผูกใจอิจฉาในลาภสักการะ ความเคารพ
ความนับถือ การไหว้และการบูชาของคนอื่น
มาณพ !
บุคคลบางคนในโลกนี้จะเป็นสตรีก็ตาม บุรุษก็ตาม
ย่อมไม่เป็นผู้ให้ข้าว นํ้า ผ้า ยาน ดอกไม้
ของหอม เครื่องลูบไล้ ที่นอน ที่อยู่อาศัย
และเครื่องตามประทีปแก่สมณะหรือพราหมณ์เพราะกรรมนั้น
อันเขาให้พรั่งพร้อม สมาทานไว้อย่างนี้
เมื่อตายไปจะเข้าถึงอบาย ทุคติ วินิบาต นรกหากตายไปไม่เข้าถึงอบาย ทุคติ วินิบาต นรก
ถ้ามาเป็นมนุษย์เกิด ณ ที่ใด ๆ ในภายหลังจะเป็นคนมีโภคะน้อย
…
มาณพ !
ปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความมีโภคะน้อยนี้ คือไม่ให้ข้าว น้ำ ผ้า ยาน ดอกไม้
ของหอม เครื่องลูบไล้ ที่นอน ที่อยู่อาศัย
และเครื่องตามประทีปแก่สมณะหรือพราหมณ์
มาณพ !
บุคคลบางคนในโลกนี้จะเป็นสตรีก็ตาม บุรุษก็ตาม
ย่อมเป็นผู้ให้ข้าว น้ำ ผ้า ยาน ดอกไม้
ของหอม เครื่องลูบไล้ ที่นอน ที่อยู่อาศัย
และเครื่องตามประทีปแก่สมณะหรือพราหมณ์เพราะกรรมนั้น
อันเขาให้พรั่งพร้อม สมาทานไว้อย่างนี้
เมื่อตายไปจะเข้าถึงสุคติโลกสวรรค์หากตายไปไม่เข้าถึงสุคติโลกสวรรค์
ถ้ามาเป็นมนุษย์เกิด ณ ที่ใด ๆ ในภายหลังจะเป็นคนมีโภคะมาก
…
มาณพ !
ปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความมีโภคะมากนี้ คือให้ข้าว น้ำ ผ้า ยาน ดอกไม้
ของหอม เครื่องลูบไล้ ที่นอน ที่อยู่อาศัย
และเครื่องตามประทีปแก่สมณะหรือพราหมณ์
มาณพ !
บุคคลบางคนในโลกนี้จะเป็นสตรีก็ตาม บุรุษก็ตาม
เป็นคนกระด้างเย่อหยิ่ง
ย่อมไม่กราบไหว้คนที่ควรกราบไหว้
ไม่ลุกรับคนที่ควรลุกรับ
ไม่ให้อาสนะแก่คนที่สมควรแก่อาสนะ
ไม่ให้ทางแก่คนที่สมควรแก่ทาง
ไม่สักการะคนที่ควรสักการะ
ไม่เคารพคนที่ควรเคารพ
ไม่นับถือคนที่ควรนับถือ ไม่บูชาคนที่ควรบูชาเพราะกรรมนั้น
อันเขาให้พรั่งพร้อม สมาทานไว้อย่างนี้
เมื่อตายไปจะเข้าถึงอบาย ทุคติ วินิบาต นรกหากตายไปไม่เข้าถึงอบาย ทุคติ วินิบาต นรก
ถ้ามาเป็นมนุษย์เกิด ณ ที่ใด ๆ ในภายหลังจะเป็นคนเกิดในสกุลต่ำ
…
มาณพ !
ปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความเกิดในสกุลตํ่านี้ คือเป็นคนกระด้างเย่อหยิ่ง
ย่อมไม่กราบไว้คนที่ควรกราบไหว้
ไม่ลุกรับคนที่ควรลุกรับ
ไม่ให้อาสนะแก่คนที่สมควรแก่อาสนะ
ไม่ให้ทางแก่คนที่สมควรแก่ทาง
ไม่สักการะคนที่ควรสักการะ
ไม่เคารพคนที่ควรเคารพ
ไม่นับถือคนที่ควรนับถือ ไม่บูชาคนที่ควรบูชา
มาณพ !
บุคคลบางคนในโลกนี้จะเป็นสตรีก็ตาม บุรุษก็ตาม
เป็นคนไม่กระด้างไม่เย่อหยิ่ง
ย่อมกราบไหว้คนที่ควรกราบไหว้
ลุกรับคนที่ควรลุกรับ
ให้อาสนะแก่คนที่สมควรแก่อาสนะ
ให้ทางแก่คนที่สมควรแก่ทาง
สักการะคนที่ควรสักการะ
เคารพคนที่ควรเคารพ
นับถือคนที่ควรนับถือ บูชาคนที่ควรบูชาเพราะกรรมนั้น
อันเขาให้พรั่งพร้อม สมาทานไว้อย่างนี้
เมื่อตายไปจะเข้าถึงสุคติโลกสวรรค์หากตายไปไม่เข้าถึงสุคติโลกสวรรค์
ถ้ามาเป็นมนุษย์เกิด ณ ที่ใด ๆ ในภายหลังจะเป็นคนเกิดในสกุลสูง
…
มาณพ !
ปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความเกิดในสกุลสูงนี้ คือเป็นคนไม่กระด้างไม่เย่อหยิ่ง
ย่อมกราบไหว้คนที่ควรกราบไหว้
ลุกรับคนที่ควรลุกรับ
ให้อาสนะแก่คนที่สมควรแก่อาสนะ
ให้ทางแก่คนที่สมควรแก่ทาง
สักการะคนที่ควรสักการะ
เคารพคนที่ควรเคารพ
นับถือคนที่ควรนับถือ บูชาคนที่ควรบูชา
มาณพ !
บุคคลบางคนในโลกนี้จะเป็นสตรีก็ตาม บุรุษก็ตาม
ย่อมไม่เป็นผู้เข้าไปหาสมณะหรือพราหมณ์
แล้วสอบถามว่า
อะไรเป็นกุศล อะไรเป็นอกุศล
อะไรมีโทษ อะไรไม่มีโทษ
อะไรควรเสพ อะไรไม่ควรเสพอะไรเมื่อทำ ย่อมเป็นไปเพื่อ
ความไม่เกื้อกูลเพื่อความทุกข์สิ้นกาลนานหรือว่าอะไรเมื่อทำ ย่อมเป็นไปเพื่อ
ประโยชน์เกื้อกูลเพื่อความสุขสิ้นกาลนานเพราะกรรมนั้น
อันเขาให้พรั่งพร้อม สมาทานไว้อย่างนี้
เมื่อตายไปจะเข้าถึงอบาย ทุคติ วินิบาต นรกหากตายไปไม่เข้าถึงอบาย ทุคติ วินิบาต นรก
ถ้ามาเป็นมนุษย์เกิด ณ ที่ใด ๆ ในภายหลังจะเป็นคนมีปัญญาทราม
…
มาณพ !
ปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความมีปัญญาทรามนี้ คือไม่เป็นผู้เข้าไปหาสมณะหรือพราหมณ์
แล้วสอบถามว่า
อะไรเป็นกุศล อะไรเป็นอกุศล
อะไรมีโทษ อะไรไม่มีโทษ
อะไรควรเสพ อะไรไม่ควรเสพอะไรเมื่อทำ ย่อมเป็นไปเพื่อ
ความไม่เกื้อกูลเพื่อความทุกข์สิ้นกาลนานหรือว่าอะไรเมื่อทำ ย่อมเป็นไปเพื่อ
ประโยชน์เกื้อกูลเพื่อความสุขสิ้นกาลนาน
มาณพ !
บุคคลบางคนในโลกนี้จะเป็นสตรีก็ตาม บุรุษก็ตาม
ย่อมเป็นผู้เข้าไปหาสมณะหรือพราหมณ์
แล้วสอบถามว่า
อะไรเป็นกุศล อะไรเป็นอกุศล
อะไรมีโทษ อะไรไม่มีโทษ
อะไรควรเสพ อะไรไม่ควรเสพอะไรเมื่อทำ ย่อมเป็นไปเพื่อ
ไม่เกื้อกูลเพื่อทุกข์สิ้นกาลนานหรือว่าอะไรเมื่อทำ ย่อมเป็นไปเพื่อ
ประโยชน์เกื้อกูลเพื่อความสุขสิ้นกาลนานเพราะกรรมนั้น
อันเขาให้พรั่งพร้อม สมาทานไว้อย่างนี้
เมื่อตายไปจะเข้าถึงสุคติโลกสวรรค์หากตายไปไม่เข้าถึงสุคติโลกสวรรค์
ถ้ามาเป็นมนุษย์เกิด ณ ที่ใด ๆ ในภายหลังจะเป็นคนมีปัญญามาก
…
มาณพ !
ปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความมีปัญญามากนี้ คือเป็นผู้เข้าไปหาสมณะหรือพราหมณ์
แล้วสอบถามว่า
อะไรเป็นกุศล อะไรเป็นอกุศล
อะไรมีโทษ อะไรไม่มีโทษ
อะไรควรเสพ อะไรไม่ควรเสพอะไรเมื่อทำ ย่อมเป็นไปเพื่อ
ไม่เกื้อกูลเพื่อทุกข์สิ้นกาลนานหรือว่าอะไรเมื่อทำ ย่อมเป็นไปเพื่อ
ประโยชน์เกื้อกูลเพื่อความสุขสิ้นกาลนาน
มาณพ !
ด้วยประการฉะนี้แลปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความมีอายุสั้น
ย่อมนำไปสู่ ความเป็นคนมีอายุสั้นปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความมีอายุยืน
ย่อมนำไปสู่ ความเป็นคนมีอายุยืนปฏิปทาเป็นไปเพื่อความมีโรคมาก
ย่อมนำไปสู่ ความเป็นคนมีโรคมากปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความมีโรคน้อย
ย่อมนำไปสู่ ความเป็นคนมีโรคน้อยปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความมีผิวพรรณทราม
ย่อมนำไปสู่ ความเป็นคนมีผิวพรรณทรามปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความเป็นผู้น่าเลื่อมใส
ย่อมนำไปสู่ ความเป็นคนน่าเลื่อมใสปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความมีศักดาน้อย
ย่อมนำไปสู่ ความเป็นคนมีศักดาน้อยปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความมีศักดามาก
ย่อมนำไปสู่ ความเป็นคนมีศักดามากปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความมีโภคะน้อย
ย่อมนำไปสู่ ความเป็นคนมีโภคะน้อยปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความมีโภคะมาก
ย่อมนำไปสู่ ความเป็นคนมีโภคะมากปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความเกิดในสกุลตํ่า
ย่อมนำไปสู่ ความเป็นคนเกิดในสกุลต่ำปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความเกิดในสกุลสูง
ย่อมนำไปสู่ ความเป็นคนเกิดในสกุลสูงปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความมีปัญญาทราม
ย่อมนำไปสู่ ความเป็นคนมีปัญญาทรามปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความมีปัญญามาก
ย่อมนำไปสู่ ความเป็นคนมีปัญญามากมาณพ !
สัตว์ทั้งหลายมีกรรมเป็นของตน
เป็นทายาทแห่งกรรม
มีกรรมเป็นกำเนิด
มีกรรมเป็นเผ่าพันธุ์
มีกรรมเป็นที่พึ่งอาศัย
กรรมย่อมจำแนกสัตว์ให้เลวและประณีต
( บาลี – อุปริ. ม. ๑๔/๓๗๖-๓๘๕/๕๗๙-๕๙๗ )
เทียบเคียงพระไตรปิฎกบาลีสยามรัฐ กดที่นี้