เหตุให้มนุษย์เกิดมาแตกต่างกัน



ข้าแต่พระโคดมผู้เจริญ !

อะไรหนอเป็นเหตุ เป็นปัจจัย
ให้พวกมนุษย์ที่เกิดเป็นมนุษย์อยู่
ปรากฏความเลวและความประณีต คือ

มนุษย์ทั้งหลายย่อมปรากฏ
มีอายุสั้น มีอายุยืน
มีโรคมาก มีโรคน้อย
มีผิวพรรณทราม มีผิวพรรณงาม
มีศักดาน้อย มีศักดามาก
มีโภคะน้อย มีโภคะมาก
เกิดในสกุลต่ำ เกิดในสกุลสูง ไร้ปัญญา มีปัญญา

มาณพ !
สัตว์ทั้งหลายมีกรรมเป็นของตน
เป็นทายาทแห่งกรรม
มีกรรมเป็นกำเนิด
มีกรรมเป็นเผ่าพันธุ์
มีกรรมเป็นที่พึ่งอาศัย
กรรมย่อมจำแนกสัตว์ให้เลวและประณีตได้

ข้าพระองค์ย่อมไม่ทราบเนื้อความโดยพิสดาร
ของอุเทศที่พระโคดมผู้เจริญตรัสโดยย่อ
มิได้จำแนกเนื้อความโดยพิสดารนี้ได้

ขอพระโคดมผู้เจริญ !
ได้โปรดแสดงธรรมแก่ข้าพระองค์
โดยประการที่ข้าพระองค์
จะพึงทราบเนื้อความแห่งอุเทศนี้โดยพิสดารด้วยเถิด

มาณพ !
ถ้าอย่างนั้นท่านจงฟัง จงใส่ใจให้ดี

เราจักกล่าว



มาณพ !
บุคคลบางคนในโลกนี้จะเป็นสตรีก็ตาม บุรุษก็ตาม
เป็นผู้มักทำชีวิตสัตว์ให้ตกล่วง
เป็นคนเหี้ยมโหด มีมือเปื้อนเลือด
หมกมุ่นในการประหัตประหาร
ไม่เอ็นดูในเหล่าสัตว์มีชีวิต

เพราะกรรมนั้น
อันเขาให้พรั่งพร้อม สมาทานไว้อย่างนี้
เมื่อตายไปจะเข้าถึงอบาย ทุคติ วินิบาต นรก

หากตายไปไม่เข้าถึงอบาย ทุคติ วินิบาต นรก
ถ้ามาเป็นมนุษย์ เกิด ณ ที่ใด ๆ ในภายหลัง

จะเป็นคนมีอายุสั้น

มาณพ !
ปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความมีอายุสั้นนี้ คือ

เป็นผู้มักทำชีวิตสัตว์ให้ตกล่วง
เป็นคนเหี้ยมโหด มีมือเปื้อนเลือด
หมกมุ่นในการประหัตประหาร
ไม่เอ็นดูในเหล่าสัตว์มีชีวิต



มาณพ !
บุคคลบางคนในโลกนี้จะเป็นสตรีก็ตาม บุรุษก็ตาม
ละปาณาติบาตแล้ว เป็นผู้เว้นขาดจากปาณาติบาต
วางท่อนไม้ วางศัสตราได้ มีความละอาย
ถึงความเอ็นดูกรุณาเกื้อกูลแก่สัตว์ทั้งหลายอยู่

เพราะกรรมนั้น
อันเขาให้พรั่งพร้อม สมาทานไว้อย่างนี้
เมื่อตายไปจะเข้าถึงสุคติโลกสวรรค์

หากตายไปไม่เข้าถึงสุคติโลกสวรรค์
ถ้ามาเป็นมนุษย์ เกิด ณ ที่ใด ๆ ในภายหลัง

จะเป็นคนมีอายุยืน

มาณพ !
ปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความมีอายุยืนนี้ คือ

ละปาณาติบาตแล้ว เป็นผู้เว้นขาดจากปาณาติบาต
วางท่อนไม้ วางศัสตราได้ มีความละอาย
ถึงความเอ็นดูกรุณาเกื้อกูลแก่สัตว์ทั้งหลายอยู่



มาณพ !
บุคคลบางคนในโลกนี้จะเป็นสตรีก็ตาม บุรุษก็ตาม
เป็นผู้มีปกติเบียดเบียนสัตว์ด้วยฝ่ามือ
หรือก้อนดิน หรือท่อนไม้ หรือศัสตรา

เพราะกรรมนั้น
อันเขาให้พรั่งพร้อม สมาทานไว้อย่างนี้
เมื่อตายไปจะเข้าถึงอบาย ทุคติ วินิบาต นรก

หากตายไปไม่เข้าถึงอบาย ทุคติ วินิบาต นรก
ถ้ามาเป็นมนุษย์ เกิด ณ ที่ใด ๆ ในภายหลัง

จะเป็นคนมีโรคมาก

มาณพ !
ปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความมีโรคมากนี้ คือ

เป็นผู้มีปกติเบียดเบียนสัตว์ด้วยฝ่ามือ
หรือก้อนดิน หรือท่อนไม้ หรือศัสตรา



มาณพ !
บุคคลบางคนในโลกนี้จะเป็นสตรีก็ตาม บุรุษก็ตาม
เป็นผู้มีปกติไม่เบียดเบียนสัตว์ด้วยฝ่ามือ
หรือก้อนดิน หรือท่อนไม้ หรือศัสตรา

เพราะกรรมนั้น
อันเขาให้พรั่งพร้อม สมาทานไว้อย่างนี้
เมื่อตายไปจะเข้าถึงสุคติโลกสวรรค์

หากตายไปไม่เข้าถึงสุคติโลกสวรรค์
ถ้ามาเป็นมนุษย์ เกิด ณ ที่ใด ๆ ในภายหลัง

จะเป็นคนมีโรคน้อย

มาณพ !
ปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความมีโรคน้อยนี้ คือ

เป็นผู้มีปกติไม่เบียดเบียนสัตว์ด้วยฝ่ามือ
หรือก้อนดิน หรือท่อนไม้ หรือศัสตรา



มาณพ !
บุคคลบางคนในโลกนี้จะเป็นสตรีก็ตาม บุรุษก็ตาม
เป็นคนมักโกรธ มากด้วยความแค้นเคือง
ถูกเขาว่าเล็กน้อยก็ขัดใจ
โกรธเคือง พยาบาท มาดร้าย
ทำความโกรธ ความร้าย
และความขึ้งเคียดให้ปรากฏ

เพราะกรรมนั้น
อันเขาให้พรั่งพร้อม สมาทานไว้อย่างนี้
เมื่อตายไปจะเข้าถึงอบาย ทุคติ วินิบาต นรก

หากตายไปไม่เข้าถึงอบาย ทุคติ วินิบาต นรก
ถ้ามาเป็นมนุษย์เกิด ณ ที่ใด ๆ ในภายหลัง

จะเป็นคนมีผิวพรรณทราม

มาณพ !
ปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความมีผิวพรรณทรามนี้ คือ

เป็นคนมักโกรธ มากด้วยความแค้นเคือง
ถูกเขาว่าเล็กน้อยก็ขัดใจ
โกรธเคือง พยาบาท มาดร้าย
ทำความโกรธ ความร้าย
และความขึ้งเคียดให้ปรากฏ



มาณพ !
บุคคลบางคนในโลกนี้จะเป็นสตรีก็ตาม บุรุษก็ตาม
เป็นคนไม่มักโกรธ ไม่มากด้วยความแค้นเคือง
ถูกเขาว่ามากก็ไม่ขัดใจ
ไม่โกรธเคือง ไม่พยาบาท ไม่มาดร้าย
ไม่ทำความโกรธ ความร้าย
และความขึ้งเคียดให้ปรากฏ

เพราะกรรมนั้น
อันเขาให้พรั่งพร้อม สมาทานไว้อย่างนี้
เมื่อตายไปจะเข้าถึงสุคติโลกสวรรค์

หากตายไปไม่เข้าถึงสุคติโลกสวรรค์
ถ้ามาเป็นมนุษย์เกิด ณ ที่ใด ๆ ในภายหลัง

จะเป็นคนมีผิวพรรณงาม

มาณพ !
ปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความมีผิวพรรณงามนี้ คือ

เป็นคนไม่มักโกรธ ไม่มากด้วยความแค้นเคือง
ถูกเขาว่ามากก็ไม่ขัดใจ
ไม่โกรธเคือง ไม่พยาบาท ไม่มาดร้าย
ไม่ทำความโกรธ ความร้าย
และความขึ้งเคียดให้ปรากฏ



มาณพ !
บุคคลบางคนในโลกนี้จะเป็นสตรีก็ตาม บุรุษก็ตาม
มีใจริษยา ย่อมริษยา มุ่งร้าย
ผูกใจอิจฉาในลาภสักการะ ความเคารพ
ความนับถือ การไหว้และการบูชาของคนอื่น

เพราะกรรมนั้น
อันเขาให้พรั่งพร้อม สมาทานไว้อย่างนี้
เมื่อตายไปจะเข้าถึงอบาย ทุคติ วินิบาต นรก

หากตายไปไม่เข้าถึงอบาย ทุคติ วินิบาต นรก
ถ้ามาเป็นมนุษย์เกิด ณ ที่ใด ๆ ในภายหลัง

จะเป็นคนมีศักดาน้อย

มาณพ !
ปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความมีศักดาน้อยนี้ คือ

มีใจริษยา ย่อมริษยา มุ่งร้าย
ผูกใจอิจฉาในลาภสักการะ ความเคารพ
ความนับถือ การไหว้และการบูชาของคนอื่น



มาณพ !
บุคคลบางคนในโลกนี้จะเป็นสตรีก็ตาม บุรุษก็ตาม
เป็นผู้มีใจไม่ริษยา ย่อมไม่ริษยา ไม่มุ่งร้าย
ไม่ผูกใจอิจฉาในลาภสักการะ ความเคารพ
ความนับถือ การไหว้และการบูชาของคนอื่น

เพราะกรรมนั้น
อันเขาให้พรั่งพร้อม สมาทานไว้อย่างนี้
เมื่อตายไปจะเข้าถึงสุคติโลกสวรรค์

หากตายไปไม่เข้าถึงสุคติโลกสวรรค์
ถ้ามาเป็นมนุษย์เกิด ณ ที่ใด ๆ ในภายหลัง

จะเป็นคนมีศักดามาก

มาณพ !
ปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความมีศักดามากนี้ คือ

มีใจไม่ริษยา ย่อมไม่ริษยา ไม่มุ่งร้าย
ไม่ผูกใจอิจฉาในลาภสักการะ ความเคารพ
ความนับถือ การไหว้และการบูชาของคนอื่น



มาณพ !
บุคคลบางคนในโลกนี้จะเป็นสตรีก็ตาม บุรุษก็ตาม
ย่อมไม่เป็นผู้ให้ข้าว นํ้า ผ้า ยาน ดอกไม้
ของหอม เครื่องลูบไล้ ที่นอน ที่อยู่อาศัย
และเครื่องตามประทีปแก่สมณะหรือพราหมณ์

เพราะกรรมนั้น
อันเขาให้พรั่งพร้อม สมาทานไว้อย่างนี้
เมื่อตายไปจะเข้าถึงอบาย ทุคติ วินิบาต นรก

หากตายไปไม่เข้าถึงอบาย ทุคติ วินิบาต นรก
ถ้ามาเป็นมนุษย์เกิด ณ ที่ใด ๆ ในภายหลัง

จะเป็นคนมีโภคะน้อย

มาณพ !
ปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความมีโภคะน้อยนี้ คือ

ไม่ให้ข้าว น้ำ ผ้า ยาน ดอกไม้
ของหอม เครื่องลูบไล้ ที่นอน ที่อยู่อาศัย
และเครื่องตามประทีปแก่สมณะหรือพราหมณ์



มาณพ !
บุคคลบางคนในโลกนี้จะเป็นสตรีก็ตาม บุรุษก็ตาม
ย่อมเป็นผู้ให้ข้าว น้ำ ผ้า ยาน ดอกไม้
ของหอม เครื่องลูบไล้ ที่นอน ที่อยู่อาศัย
และเครื่องตามประทีปแก่สมณะหรือพราหมณ์

เพราะกรรมนั้น
อันเขาให้พรั่งพร้อม สมาทานไว้อย่างนี้
เมื่อตายไปจะเข้าถึงสุคติโลกสวรรค์

หากตายไปไม่เข้าถึงสุคติโลกสวรรค์
ถ้ามาเป็นมนุษย์เกิด ณ ที่ใด ๆ ในภายหลัง

จะเป็นคนมีโภคะมาก

มาณพ !
ปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความมีโภคะมากนี้ คือ

ให้ข้าว น้ำ ผ้า ยาน ดอกไม้
ของหอม เครื่องลูบไล้ ที่นอน ที่อยู่อาศัย
และเครื่องตามประทีปแก่สมณะหรือพราหมณ์



มาณพ !
บุคคลบางคนในโลกนี้จะเป็นสตรีก็ตาม บุรุษก็ตาม
เป็นคนกระด้างเย่อหยิ่ง
ย่อมไม่กราบไหว้คนที่ควรกราบไหว้
ไม่ลุกรับคนที่ควรลุกรับ
ไม่ให้อาสนะแก่คนที่สมควรแก่อาสนะ
ไม่ให้ทางแก่คนที่สมควรแก่ทาง
ไม่สักการะคนที่ควรสักการะ
ไม่เคารพคนที่ควรเคารพ
ไม่นับถือคนที่ควรนับถือ ไม่บูชาคนที่ควรบูชา

เพราะกรรมนั้น
อันเขาให้พรั่งพร้อม สมาทานไว้อย่างนี้
เมื่อตายไปจะเข้าถึงอบาย ทุคติ วินิบาต นรก

หากตายไปไม่เข้าถึงอบาย ทุคติ วินิบาต นรก
ถ้ามาเป็นมนุษย์เกิด ณ ที่ใด ๆ ในภายหลัง

จะเป็นคนเกิดในสกุลต่ำ

มาณพ !
ปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความเกิดในสกุลตํ่านี้ คือ

เป็นคนกระด้างเย่อหยิ่ง
ย่อมไม่กราบไว้คนที่ควรกราบไหว้
ไม่ลุกรับคนที่ควรลุกรับ
ไม่ให้อาสนะแก่คนที่สมควรแก่อาสนะ
ไม่ให้ทางแก่คนที่สมควรแก่ทาง
ไม่สักการะคนที่ควรสักการะ
ไม่เคารพคนที่ควรเคารพ
ไม่นับถือคนที่ควรนับถือ ไม่บูชาคนที่ควรบูชา



มาณพ !
บุคคลบางคนในโลกนี้จะเป็นสตรีก็ตาม บุรุษก็ตาม
เป็นคนไม่กระด้างไม่เย่อหยิ่ง
ย่อมกราบไหว้คนที่ควรกราบไหว้
ลุกรับคนที่ควรลุกรับ
ให้อาสนะแก่คนที่สมควรแก่อาสนะ
ให้ทางแก่คนที่สมควรแก่ทาง
สักการะคนที่ควรสักการะ
เคารพคนที่ควรเคารพ
นับถือคนที่ควรนับถือ บูชาคนที่ควรบูชา

เพราะกรรมนั้น
อันเขาให้พรั่งพร้อม สมาทานไว้อย่างนี้
เมื่อตายไปจะเข้าถึงสุคติโลกสวรรค์

หากตายไปไม่เข้าถึงสุคติโลกสวรรค์
ถ้ามาเป็นมนุษย์เกิด ณ ที่ใด ๆ ในภายหลัง

จะเป็นคนเกิดในสกุลสูง

มาณพ !
ปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความเกิดในสกุลสูงนี้ คือ

เป็นคนไม่กระด้างไม่เย่อหยิ่ง
ย่อมกราบไหว้คนที่ควรกราบไหว้
ลุกรับคนที่ควรลุกรับ
ให้อาสนะแก่คนที่สมควรแก่อาสนะ
ให้ทางแก่คนที่สมควรแก่ทาง
สักการะคนที่ควรสักการะ
เคารพคนที่ควรเคารพ
นับถือคนที่ควรนับถือ บูชาคนที่ควรบูชา



มาณพ !
บุคคลบางคนในโลกนี้จะเป็นสตรีก็ตาม บุรุษก็ตาม
ย่อมไม่เป็นผู้เข้าไปหาสมณะหรือพราหมณ์
แล้วสอบถามว่า
อะไรเป็นกุศล อะไรเป็นอกุศล
อะไรมีโทษ อะไรไม่มีโทษ
อะไรควรเสพ อะไรไม่ควรเสพ

อะไรเมื่อทำ ย่อมเป็นไปเพื่อ
ความไม่เกื้อกูลเพื่อความทุกข์สิ้นกาลนาน

หรือว่าอะไรเมื่อทำ ย่อมเป็นไปเพื่อ
ประโยชน์เกื้อกูลเพื่อความสุขสิ้นกาลนาน

เพราะกรรมนั้น
อันเขาให้พรั่งพร้อม สมาทานไว้อย่างนี้
เมื่อตายไปจะเข้าถึงอบาย ทุคติ วินิบาต นรก

หากตายไปไม่เข้าถึงอบาย ทุคติ วินิบาต นรก
ถ้ามาเป็นมนุษย์เกิด ณ ที่ใด ๆ ในภายหลัง

จะเป็นคนมีปัญญาทราม

มาณพ !
ปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความมีปัญญาทรามนี้ คือ

ไม่เป็นผู้เข้าไปหาสมณะหรือพราหมณ์
แล้วสอบถามว่า
อะไรเป็นกุศล อะไรเป็นอกุศล
อะไรมีโทษ อะไรไม่มีโทษ
อะไรควรเสพ อะไรไม่ควรเสพ

อะไรเมื่อทำ ย่อมเป็นไปเพื่อ
ความไม่เกื้อกูลเพื่อความทุกข์สิ้นกาลนาน

หรือว่าอะไรเมื่อทำ ย่อมเป็นไปเพื่อ
ประโยชน์เกื้อกูลเพื่อความสุขสิ้นกาลนาน



มาณพ !
บุคคลบางคนในโลกนี้จะเป็นสตรีก็ตาม บุรุษก็ตาม
ย่อมเป็นผู้เข้าไปหาสมณะหรือพราหมณ์
แล้วสอบถามว่า
อะไรเป็นกุศล อะไรเป็นอกุศล
อะไรมีโทษ อะไรไม่มีโทษ
อะไรควรเสพ อะไรไม่ควรเสพ

อะไรเมื่อทำ ย่อมเป็นไปเพื่อ
ไม่เกื้อกูลเพื่อทุกข์สิ้นกาลนาน

หรือว่าอะไรเมื่อทำ ย่อมเป็นไปเพื่อ
ประโยชน์เกื้อกูลเพื่อความสุขสิ้นกาลนาน

เพราะกรรมนั้น
อันเขาให้พรั่งพร้อม สมาทานไว้อย่างนี้
เมื่อตายไปจะเข้าถึงสุคติโลกสวรรค์

หากตายไปไม่เข้าถึงสุคติโลกสวรรค์
ถ้ามาเป็นมนุษย์เกิด ณ ที่ใด ๆ ในภายหลัง

จะเป็นคนมีปัญญามาก

มาณพ !
ปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความมีปัญญามากนี้ คือ

เป็นผู้เข้าไปหาสมณะหรือพราหมณ์
แล้วสอบถามว่า
อะไรเป็นกุศล อะไรเป็นอกุศล
อะไรมีโทษ อะไรไม่มีโทษ
อะไรควรเสพ อะไรไม่ควรเสพ

อะไรเมื่อทำ ย่อมเป็นไปเพื่อ
ไม่เกื้อกูลเพื่อทุกข์สิ้นกาลนาน

หรือว่าอะไรเมื่อทำ ย่อมเป็นไปเพื่อ
ประโยชน์เกื้อกูลเพื่อความสุขสิ้นกาลนาน



มาณพ !
ด้วยประการฉะนี้แล

ปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความมีอายุสั้น
ย่อมนำไปสู่ ความเป็นคนมีอายุสั้น

ปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความมีอายุยืน
ย่อมนำไปสู่ ความเป็นคนมีอายุยืน

ปฏิปทาเป็นไปเพื่อความมีโรคมาก
ย่อมนำไปสู่ ความเป็นคนมีโรคมาก

ปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความมีโรคน้อย
ย่อมนำไปสู่ ความเป็นคนมีโรคน้อย

ปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความมีผิวพรรณทราม
ย่อมนำไปสู่ ความเป็นคนมีผิวพรรณทราม

ปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความเป็นผู้น่าเลื่อมใส
ย่อมนำไปสู่ ความเป็นคนน่าเลื่อมใส

ปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความมีศักดาน้อย
ย่อมนำไปสู่ ความเป็นคนมีศักดาน้อย

ปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความมีศักดามาก
ย่อมนำไปสู่ ความเป็นคนมีศักดามาก

ปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความมีโภคะน้อย
ย่อมนำไปสู่ ความเป็นคนมีโภคะน้อย

ปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความมีโภคะมาก
ย่อมนำไปสู่ ความเป็นคนมีโภคะมาก

ปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความเกิดในสกุลตํ่า
ย่อมนำไปสู่ ความเป็นคนเกิดในสกุลต่ำ

ปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความเกิดในสกุลสูง
ย่อมนำไปสู่ ความเป็นคนเกิดในสกุลสูง

ปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความมีปัญญาทราม
ย่อมนำไปสู่ ความเป็นคนมีปัญญาทราม

ปฏิปทาที่เป็นไปเพื่อความมีปัญญามาก
ย่อมนำไปสู่ ความเป็นคนมีปัญญามาก

มาณพ !
สัตว์ทั้งหลายมีกรรมเป็นของตน
เป็นทายาทแห่งกรรม
มีกรรมเป็นกำเนิด
มีกรรมเป็นเผ่าพันธุ์
มีกรรมเป็นที่พึ่งอาศัย
กรรมย่อมจำแนกสัตว์ให้เลวและประณีต


( บาลี – อุปริ. ม. ๑๔/๓๗๖-๓๘๕/๕๗๙-๕๙๗ )
เทียบเคียงพระไตรปิฎกบาลีสยามรัฐ กดที่นี้


Create by buddha-quote.com