ยึดถือกายเป็นตัวตน
ยังดีกว่ายึดถือจิตเป็นตัวตน
ภิกษุทั้งหลาย !
ปุถุชนผู้ไม่ได้มีการสดับ
จะพึงเบื่อหน่ายได้บ้าง
พึงคลายกำหนัดได้บ้าง
พึงปล่อยวางได้บ้าง
ในกายอันเป็นที่ประชุมแห่งมหาภูตทั้งสี่นี้ข้อนั้นเพราะเหตุไรเล่า ?
…
ภิกษุทั้งหลาย !
ข้อนั้นเพราะเหตุว่าการก่อขึ้นก็ดี การสลายลงก็ดี
การถูกยึดครองก็ดี การทอดทิ้งซากไว้ก็ดี
แห่งกายอันเป็นที่ประชุมแห่งมหาภูตทั้งสี่นี้ย่อมปรากฏอยู่
…
เพราะเหตุนั้น
ปุถุชนผู้ไม่ได้มีการสดับ
จึงเบื่อหน่ายได้บ้าง
จึงคลายกำหนัดได้บ้าง
จึงปล่อยวางได้บ้างในกายนั้น
ภิกษุทั้งหลาย !
ส่วนที่เรียกกันว่า
จิตก็ดี ว่ามโนก็ดี ว่าวิญญาณก็ดีปุถุชนผู้ไม่ได้มีการสดับ
ไม่อาจจะเบื่อหน่าย
ไม่อาจจะคลายกำหนัด
ไม่อาจจะปล่อยวางซึ่งจิตนั้นข้อนั้นเพราะเหตุไรเล่า ?
…
ภิกษุทั้งหลาย !
ข้อนั้นเพราะเหตุว่าสิ่งที่เรียกว่าจิตเป็นต้นนี้
เป็นสิ่งที่ปุถุชนผู้ไม่ได้มีการสดับได้ถึงทับแล้วด้วยตัณหา
ได้ยึดถือแล้วด้วยทิฏฐิ
โดยความเป็นตัวตนมาตลอดกาลช้านานว่านั่นของเรา นั่นเป็นเรา
นั่นเป็นตัวตนของเรา ดังนี้…
เพราะเหตุนั้น
ปุถุชนผู้ไม่ได้มีการสดับ
จึงไม่อาจจะเบื่อหน่าย
ไม่อาจจะคลายกำหนัด
ไม่อาจจะปล่อยวาง
ซึ่งสิ่งที่เรียกว่าจิต เป็นต้นนั้น
ภิกษุทั้งหลาย !
ปุถุชนผู้ไม่ได้มีการสดับจะพึงเข้าไปยึดถือเอากาย
อันเป็นที่ประชุมแห่งมหาภูตทั้งสี่นี้
โดยความเป็นตัวตน ยังดีกว่าแต่จะเข้าไปยึดถือเอาจิต
โดยความเป็นตัวตน ไม่ดีเลยข้อนี้เป็นเพราะเหตุใดเล่า ?
…
ภิกษุทั้งหลาย !
ข้อนั้นเพราะเหตุว่ากายอันเป็นที่ประชุมแห่งมหาภูตทั้งสี่นี้
ดำรงอยู่ปีหนึ่งบ้าง สองปีบ้าง
สามปีบ้าง สี่ปีบ้าง ห้าปีบ้าง
สิบปีบ้าง ยี่สิบปีบ้าง สามสิบปีบ้าง
สี่สิบปีบ้าง ห้าสิบปีบ้าง
ร้อยปีบ้าง เกินกว่าร้อยปีบ้าง ปรากฏอยู่…
ภิกษุทั้งหลาย !
ส่วนสิ่งที่เรียกกันว่า
จิตก็ดี ว่ามโนก็ดี ว่าวิญญาณก็ดีนั้นดวงหนึ่งเกิดขึ้น
ดวงหนึ่งดับไป
ตลอดวันตลอดคืน
ภิกษุทั้งหลาย !
เปรียบเหมือนวานรเมื่อเที่ยวไปอยู่ในป่าใหญ่
ย่อมจับกิ่งไม้ ปล่อยกิ่งนั้น จับกิ่งอื่น
ปล่อยกิ่งที่จับเดิม เหนี่ยวกิ่งอื่น เช่นนี้เรื่อย ๆ ไปข้อนี้ฉันใด
ภิกษุทั้งหลาย !
สิ่งที่เรียกกันว่า
จิตก็ดี ว่ามโนก็ดี ว่าวิญญาณก็ดีนั้นก็ฉันนั้นเหมือนกัน
ดวงหนึ่งเกิดขึ้น
ดวงหนึ่งดับไป
ตลอดวันตลอดคืน
( บาลี – นิทาน. สํ. ๑๖/๑๑๔-๑๑๕/๒๓๐-๒๓๒ )
เทียบเคียงพระไตรปิฎกบาลีสยามรัฐ กดที่นี้