เห็นจิตในจิต ๘ คู่อาการ
( จิตตานุปัสสนา )
ภิกษุทั้งหลาย !
ภิกษุเป็นผู้มีปกติพิจารณาเห็นจิตในจิตอยู่
นั้นเป็นอย่างไรเล่า ?ภิกษุทั้งหลาย !
ภิกษุในกรณีนี้
รู้ชัดซึ่งจิตอันมีราคะ ว่า
จิตมีราคะรู้ชัดซึ่งจิตอันปราศจากราคะ ว่า
จิตปราศจากราคะ…
รู้ชัดซึ่งจิตอันมีโทสะ ว่า
จิตมีโทสะรู้ชัดซึ่งจิตอันปราศจากโทสะ ว่า
จิตปราศจากโทสะ…
รู้ชัดซึ่งจิตอันมีโมหะ ว่า
จิตมีโมหะรู้ชัดซึ่งจิตอันปราศจากโมหะ ว่า
จิตปราศจากโมหะ…
รู้ชัดซึ่งจิตอันหดหู่ ว่า
จิตหดหู่รู้ชัดซึ่งจิตอันฟุ้งซ่าน ว่า
จิตฟุ้งซ่าน…
รู้ชัดซึ่งจิตอันถึงความเป็นจิตใหญ่ ว่า
จิตถึงแล้วซึ่งความเป็นจิตใหญ่รู้ชัดซึ่งจิตอันไม่ถึงความเป็นจิตใหญ่ ว่า
จิตไม่ถึงแล้วซึ่งความเป็นจิตใหญ่…
รู้ชัดซึ่งจิตอันยังมีจิตอื่นยิ่งกว่า ว่า
จิตยังมีจิตอื่นยิ่งกว่ารู้ชัดซึ่งจิตอันไม่มีจิตอื่นยิ่งกว่า ว่า
จิตไม่มีจิตอื่นยิ่งกว่า…
รู้ชัดซึ่งจิตอันตั้งมั่น ว่า
จิตตั้งมั่นรู้ชัดซึ่งจิตอันไม่ตั้งมั่น ว่า
จิตไม่ตั้งมั่น…
รู้ชัดซึ่งจิตอันหลุดพ้นแล้ว ว่า
จิตหลุดพ้นแล้วรู้ชัดซึ่งจิตอันยังไม่หลุดพ้น ว่า
จิตยังไม่หลุดพ้น
ด้วยอาการอย่างนี้แล
ที่ภิกษุเป็นผู้มีปกติพิจารณา
เห็นจิตในจิตอันเป็นภายในอยู่บ้าง
ในจิตอันเป็นภายนอกอยู่บ้าง
ในจิตทั้งภายในและภายนอกอยู่บ้างและเป็นผู้มีปกติพิจารณา
เห็นธรรมเป็นเหตุเกิดขึ้นในจิตอยู่บ้าง
เห็นธรรมเป็นเหตุเสื่อมไปในจิตอยู่บ้าง
เห็นธรรมเป็นเหตุทั้งเกิดขึ้นและเสื่อมไปในจิตอยู่บ้างอีกอย่างหนึ่ง
สติของเธอที่ตั้งมั่นอยู่ว่า
จิตมีอยู่ ก็เพียงสักว่าความรู้
เพียงสักว่าอาศัยระลึกเท่านั้น
เธอเป็นผู้อันตัณหาและทิฐิไม่อาศัยอยู่แล้ว
และไม่ถือมั่นอะไร ๆ ในโลก…
ภิกษุทั้งหลาย !
ภิกษุชื่อว่าเป็นผู้มีปกติตามเห็นจิตในจิตอยู่
แม้ด้วยอาการอย่างนี้
( บาลี – มหาวาร. สํ. ๑๐/๓๓๔-๓๓๕/๒๘๙ )
เทียบเคียงพระไตรปิฎกบาลีสยามรัฐ กดที่นี้