อานิสงส์การฟังธรรมโดยกาลอันควร
ก็สมัยนั้น
ท่านพระผัคคุณะอาพาธ มีทุกข์ เป็นไข้หนัก
พระผู้มีพระภาคได้เสด็จเข้าไปเยี่ยมท่านพระผัคคุณะถึงที่อยู่
แล้วได้ทรงชี้แจง ด้วยธรรมีกถาให้ท่านพระผัคคุณะเห็นแจ้ง
ให้สมาทาน อาจหาญ ร่าเริง แล้วเสด็จลุกจากอาสนะหลีกไปครั้นเมื่อพระผู้มีพระภาคเสด็จไปแล้ว
ไม่นานท่านพระผัคคุณะได้กระทำกาละ
และในเวลาตายอินทรีย์ของท่านพระผัคคุณะนั้นผ่องใสยิ่งนักครั้งนั้น
ท่านพระอานนท์ได้ทูลถามพระผู้มีพระภาคว่า…
ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ
เมื่อพระผู้มีพระภาคเสด็จจากมาไม่นาน
ท่านพระผัคคุณะ ก็กระทำกาละ
และในเวลาตายอินทรีย์ของท่านพระผัคคุณะผ่องใสยิ่งนักอานนท์
ก็อินทรีย์ของผัคคุณภิกษุจักไม่ผ่องใสได้อย่างไร
จิตของผัคคุณภิกษุยังไม่หลุดพ้นจากสังโยชน์
อันเป็นไปในส่วนเบื้องต่ำ ๕
จิตของผัคคุณภิกษุนั้นก็หลุดพ้นแล้ว
จากสังโยชน์อันเป็นไปในส่วนเบื้องต่ำ ๕
เพราะได้ฟังธรรมเทศนานั้นอานนท์
อานิสงส์ในการฟังธรรมโดยกาลอันควร
ในการใคร่ครวญเนื้อความแห่งธรรม
โดยกาลอันควร ๖ ประการนี้๖ ประการเป็นอย่างไร คือ
( ๑ )
อานนท์
จิตของภิกษุในธรรมวินัยนี้
ยังไม่หลุดพ้นจากสังโยชน์
อันเป็นไปในส่วนเบื้องต่ำ ๕
ในเวลาใกล้ตาย เธอได้เห็นตถาคตตถาคตย่อมแสดงธรรม
อันงามในเบื้องต้น
อันงามในท่ามกลาง
อันงามในที่สุด
ประกาศพรหมจรรย์พร้อมทั้งอรรถ
ทั้งพยัญชนะบริสุทธิ์บริบูรณ์สิ้นเชิงแก่เธอจิตของเธอย่อมหลุดพ้นจากสังโยชน์
อันเป็นไปในส่วนเบื้องต่ำ ๕
เพราะได้ฟังธรรมเทศนานั้น…
อานนท์
นี้เป็นอานิสงส์ข้อที่ ๑
ในการฟังธรรมโดยกาลอันควร
( ๒ )
อีกประการหนึ่ง
จิตของภิกษุยังไม่หลุดพ้นจากสังโยชน์
อันเป็นไปในส่วนเบื้องต่ำ ๕
ในเวลาใกล้ตาย เธอไม่ได้เห็นตถาคตเลยแต่ได้เห็นสาวกของตถาคต
สาวกของตถาคตย่อมแสดงธรรม
อันงามในเบื้องต้น
งามในท่ามกลาง งามในที่สุด
ประกาศพรหมจรรย์พร้อมทั้งอรรถ
ทั้งพยัญชนะบริสุทธิ์บริบูรณ์สิ้นเชิงแก่เธอจิตของเธอย่อมหลุดพ้นจากสังโยชน์
อันเป็นไปในส่วนเบื้องต่ำ ๕
เพราะได้ฟังธรรมเทศนานั้น…
อานนท์
นี้เป็นอานิสงส์ข้อที่ ๒
ในการฟังธรรมโดยกาลอันควร
( ๓ )
อีกประการหนึ่ง
จิตของภิกษุยังไม่หลุดพ้นจากสังโยชน์
อันเป็นไปในส่วนเบื้องต่ำ ๕
ในเวลาใกล้ตาย เธอไม่ได้เห็นตถาคต
และไม่ได้เห็นสาวกของตถาคตเลยแต่เธอย่อมตรึกตรองเพ่งด้วยใจ
ซึ่งธรรมตามที่ได้ฟังมา ได้เรียนมาเมื่อเธอตรึกตรองเพ่งด้วยใจ
ซึ่งธรรมตามที่ได้ฟังมา ได้เรียนมาอยู่
จิตของเธอย่อมหลุดพ้นจากสังโยชน์
อันเป็นไปในส่วนเบื้องต่ำ ๕…
อานนท์
นี้เป็นอานิสงส์ข้อที่ ๓
ในการใคร่ครวญเนื้อความแห่งธรรมโดยกาลอันควร
( ๔ )
อานนท์
จิตของมนุษย์ในธรรมวินัยนี้
ได้หลุดพ้นจากสังโยชน์
อันเป็นไปในส่วนเบื้องต่ำ ๕
แต่จิตของเธอยังไม่น้อมไปในนิพพาน
อันเป็นที่สิ้นไปแห่งอุปธิ
อันหาธรรมอื่นยิ่งกว่ามิได้
ในเวลาใกล้ตาย เธอย่อมได้เห็นตถาคตตถาคตย่อมแสดงธรรม
อันงามในเบื้องต้น
อันงามในท่ามกลาง
อันงามในที่สุด
ประกาศพรหมจรรย์พร้อมทั้งอรรถ
ทั้งพยัญชนะบริสุทธิ์บริบูรณ์สิ้นเชิงแก่เธอจิตของเธอย่อมน้อมไปในนิพพาน
อันเป็นที่สิ้นไปแห่งอุปธิ
อันหาธรรมอื่นยิ่งกว่ามิได้
เพราะได้ฟังธรรมเทศนานั้น…
อานนท์
นี้เป็นอานิสงส์ข้อที่ ๔
ในการฟังธรรมโดยกาลอันควร
( ๕ )
อีกประการหนึ่ง
จิตของภิกษุหลุดพ้นแล้วจากสังโยชน์
อันเป็นไปในส่วนเบื้องต่ำ ๕
แต่จิตของเธอยังไม่น้อมไปในนิพพาน
อันเป็นที่สิ้นไปแห่งอุปธิ
อันหาธรรมอื่นยิ่งกว่ามิได้
ในเวลาใกล้ตาย เธอไม่ได้เห็นตถาคตเลยแต่ได้เห็นสาวกของตถาคต
สาวกของตถาคตย่อมแสดงธรรม
อันงามในเบื้องต้น
งามในท่ามกลาง งามในที่สุด
ประกาศพรหมจรรย์พร้อมทั้งอรรถ
ทั้งพยัญชนะบริสุทธิ์บริบูรณ์สิ้นเชิงแก่เธอจิตของเธอย่อมน้อมไปในนิพพาน
อันเป็นที่สิ้นไปแห่งอุปธิ
อันหาธรรมอื่นยิ่งกว่ามิได้
เพราะได้ฟังธรรมเทศนานั้น…
อานนท์
นี้เป็นอานิสงส์ข้อที่ ๕
ในการฟังธรรมโดยกาลอันควร
( ๖ )
อีกประการหนึ่ง
จิตของภิกษุหลุดพ้นแล้วจากสังโยชน์
อันเป็นไปในส่วนเบื้องต่ำ ๕
แต่จิตของเธอยังไม่น้อมไปในนิพพาน
อันเป็นที่สิ้นไปแห่งอุปธิ
อันหาธรรมอื่นยิ่งกว่ามิได้
ในเวลาใกล้ตาย เธอไม่ได้เห็นตถาคต
และไม่ได้เห็นสาวกของตถาคตเลยแต่เธอย่อมตรึกตรองเพ่งด้วยใจ
ซึ่งธรรมตามที่ได้ฟังมา ได้เรียนมาเมื่อเธอตรึกตรองเพ่งด้วยใจ
ซึ่งธรรมตามที่ได้ฟังมา ได้เรียนมาอยู่
จิตของเธอย่อมน้อมไปในนิพพาน
อันเป็นที่สิ้นไปแห่งอุปธิ
อันหาธรรมอื่นยิ่งกว่ามิได้…
อานนท์นี้เป็นอานิสงส์ข้อ ๖
ในการใคร่ครวญเนื้อความแห่งธรรมโดยกาลอันควรอานนท์
เหล่านี้แล
อานิสงส์ในการฟังธรรมโดยกาลอันควร
ในการใคร่ครวญเนื้อความแห่งธรรม
โดยกาลอันควร ๖ ประการ
( บาลี – ฉกฺก. อํ. ๒๒/๔๒๔-๔๒๙/๓๒๗ )
เทียบเคียงพระไตรปิฎกบาลีสยามรัฐ กดที่นี้